Z dawnej osady Marunówko pozostało niewiele. Ruiny dworu, a później leśniczówki, fundamenty zabudowań gospodarczych, resztki sadu. W pobliżu jest jeszcze cmentarzyk rodzinny, na którym zachował się nagrobek Marii von Witzleben p.v. von Amsberg z domu von Elern, matki Felixa von Amsberga. To on na przełomie XIX i XX wieku zakupił okoliczne grunty i urządził majątek, a potem pisał się dumnie jako „Herr auf Amsberg”, czyli Pan na Amsbergu. Dawne Marunówko ożywa na starych fotografiach z archiwum prawnuka Marie von Witzleben. Dotarł do Czytelnik badający historię osady i jej właścicieli. Dzięki jego uprzejmości fotografie z rodzinnego albumu mogą dziś trafić na stronę Kultury w lesie.
Dwór
Pan na Amsbergu, czyli Felix von Amsberg (1875-1945), był majorem wojsk pruskich, doktorem prawa i sędzią sądu administracyjnego [1]. Wzniesiony przez niego w leśnej głuszy dwór miał pełnić funkcję rodzinnej siedziby i kwatery myśliwskiej. Okoliczne lasy przemianowano za jego czasów na Amsberger Forst. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej i włączeniu tych terenów do odrodzonego państwa polskiego majątek Amsberg przejęło państwo, a należące do niego lasy zostały przekazane Lasom Państwowym. Felix von Amsberg mieszkał po wojnie w Schwerin. Zginął w 1945 roku w czasie walk o Berlin. Do dziś żyją jego potomkowie.
Leśniczówka
W okresie międzywojennym w dawnym dworze Amsbergów urządzono siedzibę leśnictwa Marunówko Nadleśnictwa Promno. W 1921 roku osada miała 18 mieszkańców (12 mężczyzn, 6 kobiet) [2]. Leśniczym był tutaj m.in. Władysław Bogacki, który gościł na terenie swojego leśnictwa polującego w okolicznych lasach prezydenta Mościckiego oraz członków jego świty.
W czasie drugiej wojny światowej dwór został spalony. Po wojnie była tu nadal siedziba leśnictwa, które mieściło się w dawnej oficynie. Obecnie osada nie istnieje. Zachowały się fundamenty i fragmenty murów i piwnic, gruz oraz pojedyncze drzewa z dawnego sadu i parku. W Państwowym Rejestrze Nazw Geograficznych miejsce po osadzie nosi nazwę Stare Marunówko, a biegnąca tędy droga opisana jest jako Droga Gębicka.
Leśny cmentarz
Około 450 m na północny zachód od dawnej osady znajdują się pozostałości cmentarza rodzinnego Amsbergów. Wejście na jego teren prowadzi od wschodu przez betonową bramę w kształcie łuku, na którym umieszczone są metalowe litery tworzące napis: „Was dünket euch um Christos, wes Sohn ist er?” (Co sądzicie o Chrystusie? Czyim jest Synem? Ew. Mateusza 22,42, część liter tworzących napis nie zachowała się).
Odpowiedź na to pytanie była umieszczona na przeciwległej ścianie znajdującej się w zachodniej linii ogrodzenia: „Es antwortete aber Simon Petrus und sprach: du bist der Christos der Sohn des lebendingen Gottes” (Odpowiadając mu Szymon Piotr rzekł: Tyś jest Chrystus, Syn Boga żywego, Ew. Mateusza 16,16, tłum. cytatów za: A. Zielonka [1]). Ten napis jest już obecnie bardzo słabo czytelny.
Na cmentarzu znajduje się tylko jeden, w dodatku zachowany jedynie częściowo pomnik nagrobny. Jest to postument krzyża (?) na grobie Marii von Witzleben p.v. von Amsberg z domu von Elern, matki Felixa von Amsberga. Na postumencie wyryta jest czytelna inskrypcja.
Gdzie to jest?
Opisane miejsca znajdują się na północno-wschodnim krańcu Puszczy Noteckiej, w granicach administracyjnych miejscowości Gębice (gmina Czarnków, powiat czarnkowsko-trzciniecki, województwo wielkopolskie). Współrzędne GPS i linki do mapy na portalu Kultura w lesie:
Nieistniejąca osada Marunówko (Amsberg), Gebice-02: 52.91997 16.76337
Mapa: https://www.kulturawlesie.pl/mmp/fullscreen/1/?marker=1606
Cmentarz rodziny Amsberg, Gebice-03: 52.92285 16.75864
Mapa: https://www.kulturawlesie.pl/mmp/fullscreen/1/?marker=1605
Materiały wykorzystane w artykule
- Artykuł opracowano na podstawie materiałów nadesłanych przez Czytelnika, któremu w trakcie badań nad historią osady Amsberg-Marunówko udało się dotrzeć do prawnuka Marie von Witzleben i uzyskać od niego m.in. archiwalne fotografie i wykonany odręcznie plan nieistniejącego dworu. Drugim wykorzystanym źródłem był artykuł Aleksandra Zielonki, Jest taki cmentarz, strona zarchiwizowana: https://web.archive.org/web/20180903173707/www.marunowo.pl/134-jest-taki-cmentarz [dost. 8.02.2024].
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych T. 10, Województwo Poznańskie, Warszawa 1926, s. 12 poz. 15. Wersja online na stronie Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej: https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/29456/edition/38629?language=pl [dostęp 1.03.2021].
- Karte des Deutschen Reiches 1:100 000, arkusz 250 Czarnikau, 1898 r., http://igrek.amzp.pl/mapindex.php?cat=KDR100 [dost. 8.02.2024].
- Messtischblatt 1:25 000, arkusz 3066 Gembitz, wyd. 1911, 1941, 1944 r., http://igrek.amzp.pl/mapindex.php?cat=TK25 [dost. 8.02.2024].
- Taktyczna mapa Polski 1:100 000, arkusz P37-S23 Czarnków, 1935 r. http://igrek.amzp.pl/mapindex.php?cat=WIG100 [dost. 8.02.2024].
Wspaniały artykuł. Przez zrządzenie losu posiadam tę samą haplogrupę co najbardziej znany z tego domu.
Dziękuję za komentarz i zapraszam do śledzenia dalszych wędrówek Kultury w lesie 🙂