Siedem kilometrów od rynku w Bochni, na niewielkiej polanie w samym środku Lasu Gródek stoi drewniany budynek dawnej leśniczówki. Nad zamkniętymi na głucho drzwiami wciąż jeszcze wisi porządna, blaszana, nieco tylko sfatygowana tablica urzędowa nieistniejącego leśnictwa Brzeźnica. W pierwszej połowie XX wieku była tu leśniczówka Gródek. Czy w bardziej zamierzchłych czasach rzeczywiście istniał w tym miejscu jakiś gródek? Na mapach archeologów jest tutaj zupełnie pusto. Ale wyobraźnia nie zgadza się z takim werdyktem i nakazuje doszukiwać się regularnych, przedwiekowych kształtów w przecinających ten teren skarpach, wąwozach i jarach. W pogoni za mirażem prehistorycznego gródka można się natknąć na inne, całkiem namacalne ślady przeszłości. Oprócz dawnej leśniczówki jest tu drewniany krzyż przy starej, zarośniętej drodze od strony Brzeźnicy i piękny, kamienny krzyż przy drodze od strony Poręby Spytkowskiej. I jeszcze jeden krzyż, już na wschodnim skraju lasu, w miejscu zwanym Wilczym Gardłem.
Kamienna figura z grupą Ukrzyżowania
Figura przy drodze z Brzeźnicy do Starego Wiśnicza została wystawiona w 1896 roku z fundacji Jana Kantego i Katarzyny Rotowskich. Na czworobocznym postumencie umieszczona jest pełnoplastyczna grupa Ukrzyżowania z Chrystusem na Krzyżu, Matką Bożą i św. Janem Ewangelistą. Nad figurami wygięty w łuk blaszany daszek z ozdobnie ząbkowaną krawędzią. Na trójkondygnacyjnym, ogzymsowanym postumencie płaskorzeźby: Serce Jezusa, św. Walenty, św. Józef z Dzieciątkiem (górna kondygnacja); Serce N. P. Maryi, św. Katarzyna, św. Jan Kanty (środkowa kondygnacja); Trzeci Upadek (frontowa strona dolnej kondygnacji). Pod płaskorzeźbą Trzeciego Upadku ryta w kamieniu inskrypcja: „FONDATOR/ JAN KANTY/ ROTOWSKI ZONA/ KATARZYNA 1896”.
Krzyż na Wilczym Gardle
Betonowy krzyż z wizerunkiem Jezusa na czworobocznym, schodkowym postumencie stoi w miejscu zwanym lokalnie „Wilczym Gardłem”. Został wystawiony z fundacji Emila i Julii Totów na miejscu wcześniejszego, drewnianego. Na postumencie tablica z tekstem: JEZU ZMIŁUJ SIĘ/ NAD NAMI/ TOTA EMIL I JULIA. Krzyż osłonięty jest półokrągłym blaszanym daszkiem z ząbkowaną krawędzią.
Gdzie to jest?
Las Gródek leży na Pogórzu Wiśnickim, kilka kilometrów na południowy wschód od Bochni, między Brzeźnicą i Porębą Spytkowską. Współrzędne GPS i karty informacyjne opisanych miejsc:
Dawna leśniczówka Brzeźnica/Gródek: 49.94710, 20.51817; http://www.kulturawlesie.pl/wp-content/uploads/2023/karty/Brzeznica-04.pdf
Krzyż przy starej drodze do leśniczówki: 49.95290, 20.51873; http://www.kulturawlesie.pl/wp-content/uploads/2023/karty/Brzeznica-02.pdf
Kamienna Grupa Ukrzyżowania: 49.94458, 20.52490; https://www.kulturawlesie.pl/wp-content/uploads/2023/karty/Brzeznica-01.pdf
Krzyż na Wilczym Gardle: 49.94978, 20.53323; https://www.kulturawlesie.pl/wp-content/uploads/2023/karty/Poreba-Spytkowska-02.pdf
Materiały wykorzystane w artykule
- Administrativ Karte von den Königreichen Galizien und Lodomerien 1:115 200, aut. Carl vo Kummersberg, 1855, http://igrek.amzp.pl/mapindex.php?cat=AKKGL115.
- Jan Rzepa, Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie diecezji tarnowskiej. Tekst, Kuria Diecezjalna, Tarnów 1983, s. 97.
- Spezialkarten der österreichisch-ungarischen Monarchie 1:75 000, 1888-1912 r., http://igrek.amzp.pl/mapindex.php?cat=KUK075.
- Szczegółowa mapa topograficzna Polski WIG 1:25 000, 1936-1944, http://igrek.amzp.pl/mapindex.php?cat=WIG25.
- Taktyczna mapa Polski 1:100 000, 1925-1937, arkusze: P49-S30 Wieliczka 1934, http://igrek.amzp.pl/mapindex.php?cat=WIG100.
- Materiały zebrane w terenie w maju 2023 roku.