W XIX wieku na gruntach należących do majątku Tuczno powstał folwark o nazwie Nowa Marta (niem. Neu Marthe, później Marthenberg). Folwark leżał w pobliżu wschodniego brzegu jeziora Martwia (Alter Marthe See), niecałe trzy kilometry na zachód od starej, średniowiecznej wsi Marta (Marthe).
Osada Neu Marthe była niewielka, w 1887 roku miała zaledwie 3 domy i 43 mieszkańców. W Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego do jej opisu nadal używano w tym czasie polskiej nazwy Nowa Marta. W pierwszej połowie XX wieku folwark należał do państwowych dóbr leśnych Człopa (Forstgutsbezirk Schloppe). W 1908 roku były tutaj domy robotników leśników.
Po drugiej wojnie światowej osadę przemianowano na Martwicę, co nie było chyba najlepszym wyborem nazewniczym. Być może nikt nie chciał mieszkać w Martwicy, ponieważ osada zanikła. Później jej teren został włączony w granice Drawieńskiego Parku Narodowego. Z dawnych czasów pozostały wypełnione gruzem ślady kilku budynków oraz głęboka studnia przy rozstaju dróg.
Dziś jedynymi mieszkańcami Martwicy są nietoperze, dla których Park przygotował zabezpieczone schronienie w jednej z ocalałych piwnic. Nietoperzom prawdopodobnie jest wszystko jedno, czy mieszkają w Nowej Marcie, Górze Marty czy w Martwicy…
Gdzie to jest?
Martwica leży w Puszczy Drawskiej, w Drawieńskim Parku Narodowym, 6 km na południowy zachód od Tuczna i 2 km na zachód od starej, średniowiecznej wsi Martew. Współrzędne GPS:
Studnia w Martwicy: 53.18089, 16.06944
Miejsca po domach: 53.18076, 16.06935; 53.18092 16.06881; 53.17917, 16.06956
Materiały wykorzystane w artykule
- Gemeindelexikon für das Königreich Preußen (…), Provinz Westpreussen, Berlin 1887 (dane na rok 1885), s. 180 poz. 151. Wersja online na stronie Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej: https://pbc.gda.pl/dlibra/publication/11472/edition/7504 [dost. 30.08.2023].
- Gemeindelexikon für das Königreich Preußen (…), Provinz Westpreussen, Berlin 1908 (dane na rok 1905), s. 34 poz.138. Wersja online na stronie Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej: https://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=31688 [dost. 30.08.2023].
- Karte des Deutschen Reiches 1:100 000, arkusz 221 Schloppe, wyd. 1830, 1893, 1919, 1934 r., http://igrek.amzp.pl [dost. grudzień 2023].
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VI, Warszawa 1884, s. 137. Wersja online: http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/ [dost. 23.01.2023].
- Marta Szkutnik, Historia wsi Martew, w: Z przeszłości Tuczna i okolic, red. Przemysław Bartosik, Regionalne Towarzystwo Historyczne Ziemi Wałeckiej, Wałcz 2021, s. 26.
- Topographischer Spezial-Karte von Central-Europa 1:200 000, arkusz 61 Arnswalde, 1851 r., https://www.landkartenarchiv.de/deutschland_topographischespecialkarte.php [dost. styczeń 2024].
- https://www.prawo.pl/akty/m-p-1949-a-29-445,16800128.html [dost. 23.01.2024].